Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom z zakresu ortodoncji, możliwe jest leczenie różnego rodzaju wad zgryzu. Przekłada się to na poprawę zdrowia i samopoczucia Pacjenta oraz na lepszą estetykę uśmiechu. Ale, leczenie ortodontyczne nie jest przeprowadzane w ciągu jednej wizyty. To długotrwały proces, wymagający zaangażowania nie tylko ze strony ortodonty, ale także ze strony Pacjenta. Poniżej najważniejsze informacje.
Czym jest wada zgryzu ‒ definicja WHO
Zgodnie z definicją WHO, wada zgryzu jest stanem narządu żucia, który:
- ma ograniczoną czynność żucia i oddychania
- powoduje oszpecenie
- jest traktowana przez pacjenta jako upośledzenie.
Przyczynami wad zgryzu są czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe, nieprawidłowe nawyki (np. ssanie kciuka), choroby i urazy. Wczesna diagnostyka, leczenie, a także prawidłowa higiena jamy ustnej są drogą do estetycznego uśmiechu i prawidłowych funkcji narządu żucia.
Rodzaje wad zgryzu
Wyróżniamy różne rodzaje wad zgryzu, są to:
- Poprzeczne wady zgryzu: zgryz krzyżowy całkowity lub boczny, zgryz przewieszony.
- Wady zgryzu przednio-tylne: tyłozgryz częściowy, całkowity, rzekomy, tyłożuchwie morfologiczne i czynnościowe, przodozgryz częściowy, całkowity, rzekomy, przodożuchwie.
- Pionowe wady zgryzu: zgryz otwarty, przedni, boczny, częściowy lub całkowity, zgryz głęboki.
- Możemy spotkać się także z problemami dotyczącymi liczby zębów, np. z brakiem zawiązków zębowych, zębami nadliczbowymi bądź z zębami zrotowanymi.
Najpopularniejsze rodzaje aparatów ortodontycznych
W leczeniu ortodontycznym wykorzystywane są różne rodzaje aparatów ortodontycznych, wśród najpopularniejszych wymienić możemy:
Aparaty stałe
Aparaty stałe są najczęściej używanym rodzajem aparatu ortodontycznego. Taki aparat składa się z pierścieni, łuków, zamków, zazwyczaj także z ligatur. Aparat umieszczany jest w jamie ustnej Pacjenta na określony czas. Pacjent nie może samodzielnie zdejmować takiego aparatu.
Aparaty zdejmowane
Pacjent może samodzielnie zakładać i zdejmować aparat, co ułatwia utrzymanie higieny jamy ustnej, jak i samego aparatu. Takie rozwiązania stosowane są głównie u dzieci, umożliwiają korektę drobnych nieprawidłowości zgryzu lub przygotowanie do leczenia aparatem stałym.
Aparaty lingwalne
Aparaty lingwalne są rodzajem aparatu stałego, który umieszczany jest na wewnętrznej stronie zębów (na powierzchni językowej). Takie aparaty są praktycznie niewidoczne, nie mają ligatur.
Aparaty kosmetyczne
W przypadku aparatów kosmetycznych, na zębach umieszczane są przezroczyste lub półprzezroczyste zamki (nie z metalu). Aparaty z przezroczystymi zamkami są mniej widoczne, ale niestety bardziej kruche i mniej trwałe.
Aparaty ligaturowe
Aparaty ligaturowe składają się z zamków, do których łuk ortodontyczny przymocowany jest za pomocą ligatur, czyli gumek. Ligatury mogą być metalowe lub z gumy ‒ w przypadku ligatur gumowych Pacjent może wybrać ulubiony kolor.
Przezroczyste szyny
Przezroczyste szyny, takie jak Invisalign, są prawie niewidoczne i mogą być zdejmowane na czas jedzenia i mycia zębów. Taki aparat jest komfortowym i estetycznym rozwiązaniem.
Leczenie wad zgryzu
Pacjent chcący rozpocząć leczenie ortodontyczne, powinien zdawać sobie sprawę z kilku kwestii. Przede wszystkim, jest to leczenie długotrwałe, wymagające zaangażowania. Chodzi głównie o utrzymanie prawidłowej higieny aparatu i jamy ustnej. Ważne są także wizyty kontrolne, na przykład w celu zmiany łuku ortodontycznego, ligatur, przygotowania nowych szyn.
Na uwadze trzeba też mieć fakt, że przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego wszystkie zęby muszą zostać wyleczone. Jeśli jest taka potrzeba, przeprowadza się także higienizację (scaling, piaskowanie).
Aparaty ortodontyczne nie są jedynym sposobem leczenia wad zgryzu, stosowana jest także mioterapia, może pojawić się konieczność usunięcia bądź opiłowania zęba lub kilku zębów.
Leczenie ortodontyczne ‒ zalecenia dla Pacjenta
Pacjent powinien:
- dokładnie szczotkować zęby, stosować szczoteczkę tradycyjną, jak i jednopęczkową, używać irygatora i płukanek,
- aparat zdejmowany przechowywać w przeznaczonym do tego pudełeczku,
- czyścić aparat po zdjęciu i przed założeniem,
- zalecane jest również unikanie słodyczy typu toffi, twardej marchewki, buraków, orzechów laskowych, żółtego sera,
- konieczne jest także wyeliminowanie nieprawidłowych nawyków, które przyczyniają się do powstawania wad zgryzu, są to np. ssanie kciuka, obgryzanie końcówki długopisu,
- regularne wykonywanie zaleconych przez lekarza ćwiczeń.
Leczenie ortodontyczne wad zgryzu to złożony proces, którego celem jest nie tylko poprawa estetyki uśmiechu, ale przede wszystkim przywrócenie prawidłowej funkcji narządu żucia. W zależności od rodzaju i zaawansowania wady, stosowane są różne terapie i rodzaje aparatów ortodontycznych. Wybór odpowiedniego aparatu, ścisła współpraca Pacjenta z ortodontą, przestrzeganie zasad higieny są kluczowe, by osiągnąć trwałe, satysfakcjonujące rezultaty.
